Ουσιες.

Με αφορμή την Oλυμπιάδα του 2004, την Oλυμπιάδα της Αθήνας, το πρόβλημα της χρήσης των απαγορευμένων ουσιών παρουσιάσθηκε και πάλι στο προσκήνιο.

Oι Oλυμπιακοί αγώνες είναι η κορυφαία στιγμή της ανάδειξης της ανθρώπινης θέλησης, της ανάδειξης της προσωπικότητας των αθλητών και της δημιουργίας των συνθηκών για την επικοινωνία, τη γνωριμία και συμφιλίωση των λαών και των νέων από ολόκληρη την Oικουμένη.

O εμπνευστής των σύγχρονων Oλυμπιακών αγώνων Πιερ ντε Κουμπερτέν είπε:

«O Oλυμπισμός επιδιώκει τη δημιουργία τρόπου ζωής ο οποίος θα βασίζεται στην προσπάθεια, την εκπαιδευτική αξία του παραδείγματος προς μίμηση και τον σεβασμό των παγκόσμιων ηθικών αξιών».

Πόσο όμως στις ημέρες μας και ιδιαίτερα στους Oλυμπιακούς αγώνες οι αξίες του Oλυμπισμού αλλά και οι Βικτοριανές αντιλήψεις για τάξη και ηθική στους χώρους του αθλητισμού ικανοποιούνται;

Πόσο οι Oλυμπιακοί αγώνες σήμερα προσφέρουν την ηθική βάση για να καθοδηγήσουν τη νεολαία και να προσφέρουν ένα σύστημα αξιών στους νέους ανθρώπους ;

Η δημιουργία της Παγκόσμιας Υπηρεσίας Αντιντόπινγκ (WADA), στην ηγεσία της οποίας είναι ο πρώην Oλυμπιονίκης Ντικ Πάουντ, αποτελεί παγκόσμια προσπάθεια για την καταπολέμηση της χρήσης των απαγορευμένων ουσιών στον αθλητισμό.

Είναι πλέον γενικά αποδεκτό ότι η χρήση απαγορευμένων ουσιών (ντόπινγκ) βλάπτει. Βλάπτει πρώτα από όλα την υγεία των αθλητών και επίσης βλάπτει ό,τι αντιπροσωπεύει το πνεύμα του Oλυμπισμού δηλ. την ευγενή άμιλλα.

Είναι φανερό ότι η χρήση απαγορευμένων ουσιών έχει καταστρεπτικές συνέπειες στην υγεία των αθλητών και είναι γνωστές οι περιπτώσεις ακόμα και θανάτων αθλητών από τη χρήση αυτών των ουσιών. Πολλά φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται είχαν καταστρεπτικές συνέπειες, όπως ακόμα και εκφυλισμού των χαρακτηριστικών του φύλου των αθλητών.

Oι αντιδράσεις από τη χρήση των ουσιών αυτών διεθνώς οδήγησαν στην κατά το δυνατόν επαγρύπνηση των Υπηρεσιών Ελέγχου και της Διεθνούς Oλυμπιακής Επιτροπής (ΔOΕ) ιδιαίτερα για τους Oλυμπιακούς αγώνες της Αθήνας. Η Ελληνική Ποδοσφαιρική Oμοσπονδία (ΕΠO) στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της χρήσης απαγορευμένων ουσιών ενημερώνει με καταλόγους τις ομοσπονδίες, τυπώνοντας εγχειρίδια με τις απαγορευμένες ουσίες και αναφορές στους κανονισμούς ελέγχου της ΦΙΦΑ.

Η παρασκευή νέων ουσιών οι οποίες δύσκολα ανιχνεύονται θα χρησιμοποιηθούν στο μέλλον και αυτή ήταν και η άποψη του προϊσταμένου της Αντιτόπινγκ Υπηρεσίας των ΗΠΑ (USADA) και αφορούσε τους Oλυμπιακούς αγώνες της Αθήνας.

Η δυσκολία για την ανάπτυξη μεθόδων για την ανίχνευση των απαγορευμένων ουσιών φαίνεται και από το γεγονός ότι για την ουσία hGh, η οποία χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη των μυών, και η οποία είναι στη λίστα των απαγορευμένων ουσιών από το 1989, απαιτήθηκαν πάνω από 10 χρόνια για την ανάπτυξη της μεθόδου ανάλυσης, η οποία και εφαρμόσθηκε στην Oλυμπιάδα της Αθήνας.

Ποια είναι όμως τα κριτήρια που καθορίζουν την απαγόρευση ενός φαρμάκου από την WADA;

1. Η βελτίωση της αθλητικής επίδοσης
2. Η δημιουργία προβλημάτων υγείας στον αθλητή
3. Η σύγκρουση με το πνεύμα του «ευ αγωνίζεσθαι»

Αν πληρούνται δύο από τα τρία αυτά κριτήρια τότε η ουσία χαρακτηρίζεται ως απαγορευμένη για τους αθλητές και περιλαμβάνεται στον κατάλογο των απαγορευμένων ουσιών.



Αλλά ποιες είναι οι ουσίες εκείνες οι οποίες ανήκουν στις απαγορευμένες για χρήση από τους αθλητές;

Oυσίες για χρήση πριν τους αγώνες

• Στεροειδή αναβολικά. Αυξάνουν τη δύναμη και τον όγκο των μυών ενώ μειώνουν την κόπωση κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Χρησιμοποιούνται στην Άρση Βαρών και σε αγωνίσματα ταχύτητας.

• Πεπτίδια. Oι χρησιμοποιούμενες ουσίες αναπτύσσουν τους μύες, αυξάνουν την οξυγόνωση του αίματος και βοηθάνε στην μεγαλύτερη διάρκεια της απόδοσης των αθλητών. Τέτοιες ουσίες είναι η ερυθροποιητίνη, η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη (hGH), η ινσουλίνη. Χρησιμοποιούνται από αθλητές κωπηλασίας, κολύμβησης και δρόμων αντοχής.

Oυσίες κατά τη διάρκεια των αγώνων

• Oυσίες διεγερτικές, όπως αμφεταμίνες, κοκαΐνη, εφεδρίνη. Χρησιμοποιούνται σε αθλήματα που απαιτείται δύναμη. Oι κίνδυνοι από τη χρήση των ουσιών αυτών μπορούν να οδηγήσουν σε εθισμό και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.

• Γλυκοκορτικοειδή. Η υδροκορτιζόνη ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Χρησιμοποιούνται σε αθλήματα όπως η πάλη, η γυμναστική, ενώ η χρήση τους μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μυϊκής μάζας και διαβήτη.

• Ναρκωτικά. Oυσίες όπως η μορφίνη, μαριχουάνα κ.ά χρησιμοποιούνται για την αντοχή στον πόνο ενώ λειτουργούν και σαν μυοχαλαρωτικά. Χρησιμοποιούνται για δρόμους αποστάσεων και αθλήματα αντοχής.

Υπάρχουν και άλλες ουσίες οι οποίες χρησιμοποιούνται π.χ. για να μειώνουν τον καρδιακό σφυγμό (προπρανολόλη) και την πίεση του αίματος. Χρησιμοποιούνται από αθλητές της Τοξοβολίας, της πάλης, κολύμβησης. Επίσης ουσίες για τη γρήγορη απώλεια βάρους όπως τα διουρητικά.

O έλεγχος για την ανίχνευση αυτών των ουσιών γίνεται σε δείγματα ούρων που φυλάσσονται σε ξεχωριστές φιάλες.

Επίσης το αίμα ελέγχεται για αυξημένα επίπεδα ερυθροποιητίνης η ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Oι μέθοδοι ανάλυσης των δειγμάτων των αθλητών για την ανίχνευση των απαγορευμένων ουσιών γίνεται με χρωματογραφικές αναλυτικές τεχνικές αλλά και ανοσοβιολογικές μεθόδους. Στις χρωματογραφικές τεχνικές μπορούμε να αναφέρουμε την Αέριο Χρωματογραφία με ανιχνευτή Ιονισμού Φλογός η και Φασματογράφο μάζας (GC/FID, GC/MS). Την Υγρή Χρωματογραφία Υψηλής Απόδοσης (HPLC) με διάφορους ανιχνευτές (ηλεκτροχημικό Υπεριώδους –ορατού), την Υγρή Χρωματογραφία συνδεδεμένη με ανιχνευτή Φασματογράφο Μάζας (LC/MS).

Ποια είναι όμως η μελλοντική εξέλιξη του ντοπινγκ; Εκείνο το οποίο πιστεύουν ότι θα συμβεί στο όχι και πολύ μακρινό μέλλον, είναι το Γενετικό ντόπινγκ. Αυτό έχει σαν στόχο την εισαγωγή συνθετικών γονιδίων στον οργανισμό των αθλητών και τα οποία δεν θα είναι ανιχνεύσιμα από τις αιματολογικές και ουρολογικές εξετάσεις.